Suldaan iyo Socdaalkii Dheeraa Qaybtii Afraad

Suldaan Iyo Socdaalkii dheeraa ee Somaliland
Qaybtii 4-aad.

“Siyaasadda guri baa loo iibiyaaye, guri lagama dhisto,” Marxuun M.I Cigaal

Subaxnimadii 25 January 2008 ayaannu ka soo kicitinnay xarunta Acadeemiyadda Nabadda iyo Horumarinta (APD) ee magaallada Hargeysa, aniga, Boobe Yuusuf Ducaale, Abwaan Yuusuf-Shaacir, inan u shaqeeya APD oo camareman ah oo la yidhaahdo Axmed iyo dhowr nin oo kale. Waxaannu wadanney laba gaadhi landcruiser iyo surf ah. Waxaannu afka saarnay galbeed, waxaannu qaadnay laamigii dheeraa ee Laascaanood Ilaa Hargeysa isku xidhnaa (Somaliland dhexdeeda ah), weli Gabiley iyo Kalabaydh dhankaa galbeed uma dhaafin, xagga Itoobiya marka laga reebo, laamigu aad buu u burbursanaa, oo gaadhigu si toos ah iyo xawaare joogtaha toona ku socon maayo, dhowr magaalo markii aannu sii marnay, istab kasta oo aannu isa soo taagno waxa nala lahaa ma weftidii baad la socoteen, waxa hortayo baxay in ka badan 50 gaadhi oo ay wateen wasiirro, siyaasiyiin, madaxdii xisbiga Kulmiye, Udub iyo Ucid, malaha anagaaba ugu dambeynay oo sideedii subaxnimo marayna,, laga yaabee.

Waxaannu soconaya, markii dambe ayaannu gaadhnay degemada Dila oo laamigii aannu haynay uu halkaa ku dhammaaday, sawir-maskaxeedka aan ka haystay Dila wuxuu ahaa inay ku taallo galbeedka Boorama, hase yeeshee maalintaa ayey beenowday. Waxay ku taallaa wadada u dhexaysa Hargeysa iyo Boorame, Inta kale waxay la mid tahay magaalooyinkaa laamiga ku yaal, wax gaar ah oo aan ka tilmaamo waa laamiga dheer ee Xamar ka soo bilaamaa inuu iyada ku dhammaado. Waxaannu galnay waddo jay ah oo god god badan, dhagax dushii la marayo, goor dambe ayaa dhankaa bidix waxa naga qabtay buuro waaweyn oo ay ka mid tahay buurta Saw, iyo Subulaha. Waakuwii ku jirey gabayga Gaarriye ee Saxansaxo ee uu kulahaa

Lix gu' baan Safeeriya fadhiyey Sool anoo rabaye

Subulaha galbeed iyo lix baan Sibidhlay taagnaaye;

Saax-dheertan taakada jirtiyo Saawba waan gabaye

Siyaabliyo iniintaan ku riday Suuftu may bixine.

Kuwaas oo markii hore aann u haystey meelo magacood, haddase noqday Buuro ku yaalla jidka Boorame loo maro. Boobe wuxuu i tusay geed ilaa kiiloo mitir xagga galbeed wadada ka xigey oo uu yidhi waxa mara xadka Itoobiya iyo Somaliland; kaas oo runtii aad iiga yaabiyey sida uu ugu soo dhowaaday jirka Boorame loo maro, markii dambese aan ka arkay khariidadada Somaliland.

Laba saacadood oo keliya markii aannu Hargeysa ka soo soconnay, ayey noo muuqatay Boorame oo ahayd meeshii safarkayagu ku ekaa. Boorame, yaab kale, weli wadadii jayga ahayd ayaannu haynaa, Sawir-maskaxeedka waxa iigu jirey in Boorame ay ku taal dhulciideed dooxooyin iyo dhir waaweyn oo gob ahi ku yaallaan, meel isku siman oo kayn iyo dhir badan leh; taasina waa beenowday, oo waxay noqotay magaallo ku taal buur dusheed, oo halka Hargeysi ay buuruhu sida Madiina afarta dacal kaga wareejisan yihiin, Boorama iyadu buur yar ayey afarteeda dacal uga dhacday, buuro kalena dusha sare oo aad uga fog ayey kaga teedsan yihiin. Waa magaallo aan lahayn daaro dhaadheer oo badan sida Hargeysa, aadna uma weyna magaallo ahaan. Laami keliya kuma dhex arag intii aan marayey inkastoo aanan ku raagin.

Markaannu magaallada soo galnay ayaa la yidhi ina geeya Huteelka Rays, kolley halkaa ayaa la iska raacayaaye, sababtoo ah kolanyadii baabuurta ahayd dib ayaannu uga yara dhacnay, waxaannu soo dhex qaadnay magaalada dhexdiidii, xoogaa markii aannu soconay oo la i barayo magaallada ayaa guri dhanka bidix naga qabtay oo deyr ku meersan yahay, la igu yidhi waakan “Gurigii Daahir Riyaale”, mid kalena wuxuu yidhi “Aafadda Togdheer baa la yidhaahdaa guriga”. Waa guri kaanbool ah oo leh deyr yar oo ku wareegsan, waxaanay ii raaciyeen xooggaa xasarad ah oo ahayd, inuu gurigan Ina Riyaale dhistay isla markii uu noqday Madaxweyne ku xigeenka, wakhtigaas oo guddoomiye u ahaa guddidii Aafada Togdheer; waxay ii sheegeen in wakhtigaa uu Riyaale Guriga dhistay Marxuun Cigaal maqlay oo ku yidhi “Siyaasadda guri baa loo iibiyaaye, guri lagama dhisto,”. Si kastaba gurigaasi ha ku dhistee, ku filan haddii uu xilka waayo, gef iyo godob toona aannu dalka ka gelin, oo uu noqdo madaxweynihii hore ee Somaliland... sharafna ugu filan.. kol haddii aannu ku sii waarrayn..

Aan yara hakiyo qoraalka; oo ujeedada socdaalkayagii Boorame idinku celiyo; Waxaannu ka qayb gelaynay jinaasadii Marxuun Abwaan Xasan Shiikh Muumin, oo Alle ha u naxariistee, ku geeriyoodey dalka Norway, si weyn oo maamuus lehna ay u soo gelbiyeen meydkiisa Jamhuuriyadda Jabbuuti oo diyaarad khaas ah soo saartay, calan iyo billad sharafna soo raacisay, wefti ballaadhan oo uu ka mid ahaa la taliyaha madaxweynaha dhinaca dhaqanka iyo suugaanta way la socdeen. Waxaannu ka mid ahayn labadayadii gaadhi koloyo baabuur ah oo jinaasadda abwaanka Hargeysa uga soo kicitimay, waxa ka mid ahaa; guddoomiya Kulmiye Axmed Madaxmed Maxamuud (Siilaanyo), Cabdiraxmaan Aw-Cali, Iskeerse, Wasiirka Xidhiidhka goleyaasha Cabdi Xasan Buuni, wasiirka warfaafinta Axmed X Daahir, wasiirka madaxtooyada Nuur Amiin, wasiirka macdanta iyo biyaha Qaasim Sh. Yuusuf; qoraa sare, Boobe Yuusuf Ducaale, Dr, Maxamed Rashiid Sh. Xasan, abwaan Yuusuf Shaacir, Maxamed Aadan Dacar, Abwaan Cabdiraxmaan Dheere, suxufiyiin caan ah, fanaaniin, indheer garad, aqoonyahanno iyo dadweyne farabadan.

Waxaannu tagnay, madaarkii Boorame – Aden Isak International Airport - Dadkaa Hargeysa iyo daafaha dalka isaga yimi, waxa dheeraa bulshadii reer Boorame oo si weyn ugu soo baxday jinaasada, yar iyo weyn, dowlad iyo dadweyne, mucaarid iyo muxaafid, aqoonyahan iyo suugaan yahan, askar goobta nabadgelyadeeda iyo anshaxeeda dhowraysey; waxay ahayd madal tacsiyeed, aad loogu qiiraysnaa haldoorkaa geeriyoodey, saxaafadda ayaa abwaannada waraysanaysey intii diyaaradda la sugaayey, oo gabayo baroordiiq ah iyo kuwo taariikhdii abwaanka ka hadlaaya tirinaayey, qaarkoodna taariikhdii abwaanka iyo wuxuu ahaa ayey ka hadlayeen.

Abwaanka waxaa ku tukaday dad kumanaan gaadhaya oo markii dambena u sii gelbiyey hoygiisii negaashanaha isagoo calankii Somaliland huwan, hareerahana ay hayaan gacalkiisii uu ifka kaga tegey, wuxuu ahaa aaskii iigu horreeyey ee dad intaa le’eg isugu soo baxeen, isaga iyo kii Maxamed Ducaale (Dhoolayare), Suldaan Maxamed Cabdi Cali, iyo xildhibaan Yuusuf Maxamed Cali (Tuke) oo intaba loo sameeyey aas qaran oo aan ka qayb galay.. usha cirka loo tuuraa dhulka uma dhacayn...

Marxuunka waxaa la bud-dhigey goobtii lagu aasay aabbihii Sheekh Muumin, oo ku taallay badhtamaha magaallada Boorame. Waxaanna uu Somaliland iyo Somalida kaleba kaga tegey taariikh lama ilaawaan ah, suugaan murtiyeed hogatus iyo hiyi-korin ah. Wuxuu ahaa wadani mu-hindis ah, ababshe luuqadyahan ah, haasawshe kaftan yaqaanna, macallin taariikh yahan ah, aqoonyahan indheer garad ah, la-hiigsade holdoor ah, wuxuu ahaa,, wuxuu ahaa, intaan sheegay iyo inta maankaaga ku jirta ee aan maqaalkan ku dhaafay. Alle ha kuu naxariisto...

Mar haddii jinaasadii laga soo dhamaaday maxaa hadhay, dib u noqosho. Waxaannu dib ugu soo noqonay huteelkii bilicda badnaa iyo doogga quruxda badan lahaa, waa Rays huteel – five star hotel Boorama – dadkii goobta wada joogay sugitaankii meydka iyo aaskiiba, markii huteelka Rays la yimi si loo sii qadeeyo tegitaanka ka hor, waxa loo kala fadhiistay laba kooxood, mid uu hoggaaminayo Siilaanyo oo Kulmiye Boorame la qadaynayey iyo wasiiraddii iyo weftidii meydka la socotay oo iyana goob fadhiistey, waxaana kaftan iyo dacaayad aan kala go’ lahayn halkaa ka jeedinayey La-taliyaha Madaxweyne Geelle, oo ahaa nin kaftan badan oo waayo aranimo badan u lahaa dhaqanka, taariikhda iyo dadka reer Boorame iyo Somaliland ba.

Boobe Yuusuf Ducaale na wuxuu halkaa waraysi ku siiyey telefiishannada Boorama iyo Hargeysa oo uu kaga waramayey taariikhdii iyo mahadhadii murxuun abwaan Xasan Sheekh Muumin. Labadii galabnimo ayaannu ka soo baqoolnay Boorame. Socdaal taariikhi iyo ajarba lahaa ayuu ahaa, 25 January 2008.....

Suldaan iyo Socdaalkii dheeraa ee Somaliland, la soco qaybta 5-aad [insha Allaah] ...

Si aad sawir sax ah uga heshid dhacdadii maalintaas, halkan hoose riix

http://picasaweb.google.com/suldaan2007/Boorame02#

Allaa Mahad Leh
Yaasiin Jaamac Nuux (Suldaan)

aftahan@gmail.com

http://www.aftahan.org/

http://suldaan2007.blogspot.com/

Maansoor Hotel

Huteelka Maan-soor

Socdaalkii Dheeraa - Qaybtii 3-aad

Suldaan Iyo Socdaalkii dheeraa ee Somaliland
Qaybtii 3-aad.

19 January 2008, ayaa Hargeysa dalxiis u tegey, waxaan ku degey huteelkii Barwaaqo ee aan hore ugu soo degey. Waxaan socod ku gaalaa bixiyey huteellada waaweyn ee magaallada iyo meelaha kale ee bilicda badan ee aadka kuu soo jiidanaya. Waxaan tegey Huteelka Maan-soor, oo magaca wacan ee quruxda badan ee loo bixiyey (kii maanka soorayey), ka sakow, ku darsaday bilic iyo baaxad weynaan aanan markii hore ka filayn, malaha xayeysiintii Ambaasadoor Huteel loo sameeyey mid ka yar baa loo sameeyey, huteel sidaa u weyn uma haysan, waaw,. Waa huteelka labaad ee Hargeysa ku yaal xagga ballaadhka iyo baxaad weynaanta marka laga yimaaddo Ambaasadoor huteel. Waa five star hotel – bilic, adeeg, ballaadh, shaqaale jajaban iyo adeeg hufan isku darsaday, waxa caddaan iyo madow, meelahaa laptop la fadhiya malayn maysid, ee cabitaanka qabow iyo shaah iyo bun ku cabaya, wuxuu lahaa internet wireless ah oo bilaash ah iyo meelo fadhi loogu talo galay oo kala sarsareeya, xitaa jardiinooyinkiisa waxa dhex joogta ugaadh kala nooc nooc ah. Waa meelaha nafta lagu ilaawo....huteel maansoor... magacaa i dilay...nin dhaqan jecel baan ahayoo, magaciisaa i soo jiitey....

Hargeysa markaad tegtid, waxaad arkaysaa inay samada iyo meelo kale sii tiigsanayso, oo magacyada dukaannada, bakhaarada, hudheellada, booshariyada, iwm waxa loo biyey magacyo ajaanib, oo malaha la moodayo inay ajaanibka gaar u soo jiidanayaan, ama wax cusub oo markiiba la calmado noqonayaan. Magacyada huteellada loola baxay, waxa ka mid ah Ambassador, Imperial, Star, City Center, Scandanevia, Paradise iwm. Waxa lagu iibinayo meelahaas qaarkood baa ah kuwii lagu iibin jirey London iyo Paris. Haddii, carruuri kula socoto, meel aad burger iyo chips uga iibisid waayi maysid, waxaad tegeysaa Snapy bar hotel, iyo m2m, imw.

Inan aannu qaraabo nahay ayaa Hargeysa timi oo dhankaa Burco ka soo gashay, waxay ku soo degtay huteel kuwaa magac ajaanibka ah leh, inantu afsoomaaliga si fiican bay u taqaan, ingiriisidana xooggaa weedho ah ayey jajabsataa. Inantii baa telefoon ii soo dirtay, iina sheegtay inay Hargeysa joogto si aan ugu tago, waxaan weydiiyey meeshay ku soo degtay, dabadeedna waxay burbursatay magacii huteelka, “waxaan ku soo degay hudheelka ‘baradise’ ”- si kale u higgaadi “ ba-ra-di-se”. Bal waatane yaa kuu garta huteelka magacaa leh ee Hargeysa ku yaal, qof kasta oo magaallada ku aqaannay xitaa saxaafadda ku dhehoo waan weydiiyey, laye; garan mayno, malaa waa mid cusub. Kolkii dambe ayaan ku idhi la garan maayo huteelkaagee, kaan degenahay iigu kaalay, waa kuma, waa Huteel Barwaaqo, oo badhtamaha magaallada ku yaal. Way iigu timi, dabadeedna keedii baannu isu raacnay mise waa Huteel Paradise oo Jirde hotel na loo yaqaan. Maantaas baan hoosta ka xariiqay in calmashada magac ajaanibku dhib ku yahay macaamiisha madeniga ah ee aan afqalaadka aqoon..

Huteellada magac soomaaliga leh ee heerka sare ah waxa ka mid ah; Maan-soor, Barwaaqo, Hoodo, Xaraf, Dalxiis, Hadhwanaag iwm. Oo iyaguna ay dhib kala kulmi doonaan ajaanibku ku dhawaaqiddooda, balse yaa mudan in loo sahlo, dadkeenna iyo ajaanibka, adigu ba garo ama Hargeysa weydii!

Waxa mudan in lagu ammaano mudan tayada iyo adeegga wanaagsan ee huteelladu soo kordhiyeen.

Huteelka Barwaaqo anigoo kursiga daaqadda xiga koob shaah ah oo ‘lipton’ ah ku cabaya ayaan jalleecay dad iyo basas hoostayda maraya, waxaan ismoodsiinayaa in daaqad la iiga furay TV-ga anigoo gurigaygii London jooga, si aan u daawado xaaladda dalka, malaha waxa i ilowsiiyey meeshaan joogey (Hargeysa) agabka dhex yaal qolkii aan ka degenayaa huteelka Barwaaqo; adeegga hufan, nadaafadda fiican, marawaxadda qabow, cuntada tayada sarraysa, hurdada marna aanad leddeyn raaxada sariirta darteed, telefoonka, telefiishinka iyo tallaagad qolka ii taal. Waxaan u qaadan waayey wakhtiga kooban ee bulshadeennu isku beddeshay, dalkeennuna ula jaanqaadday dunida kowaad; meelaha qaarna uuba kaga sarreeyo, iyo sida dhaqaalihiisu u hooseeyo oo aannu adeeg bulsho u lahayn.

22 January 2008, ayaan joornaalka ka akhristay taariikhdii SNM oo laga saaray manhajka Somaliland. Arrin weyn oo dadka aan anigu ka mid ka ahaa ku beertay werwer badan, waxa maankayga ku soo dhacday maalintaa beydadkii gabayga ahaa

“Ninka socodka taariikhda raba, inuu suuldaareeyo

Sacab timo leh weeyaan, inaad suurto gelisaane” – Saxansaxo - Gaarriye..

Iguma cusbayn khaladaad badan oo manhajka Somaliland lagu arkay , uguna weynayd sawir-gacmeedkii lagu arkay buugga diinta dugsiga hoose ee fasalka kowaad, kaas oo wasiirradda tacliintu mamnuucday isticmaalkiisa 2006dii. Waxaan u qaatay in dhacdadanina tahay mid la mid ah taas hore oo kale oo wasaaraddu beenin doonto; haseyeeshee ma dhicin. Waxay u muuqatay arrin si badheedh ah loo sameeyey. Wasiirka Tacliinta ayaaba tafaasiil dheeraad ah ka bixiyey, oo ku tilmaamay in aan dadka reer Somaliland SNM wada ahayn, sidaasi darteedna looga saaray; taasi waxay ii noqon weyday sabab muhiim ah, waxaan isku dayey inaan helo buuggii joornaalka lagu soo qoray iyo waxa ku jira, nasiib darrose may ii suurto gelin arrintaasi; sababtoo ah manhajka Somaliland ee dugsiga hoose/dhexe wuxuu ka kooban yahay 56 buug. Dhowr iyo labaatan buugtaa ka mid ahi gacantayday ayey soo galeen balse kuma jirin kii fasalka sideedaad ee arrimaha bulshada ku saabsanaa. Waxa arrintaa sababay iyo u kuurgal aan ku sameeyey waxaad ka heli doontaan faallada waxbarasha Somaliland oo aan dib ka soo qori doono [insha Allaah]

La soco qaybta dambe [Insha Allaah] ee Suldaan Iyo Socdaalkii Dheeraa Ee Somaliland..
Allaa Mahad Leh
Yaasiin Jaamac Nuux (Suldaan)

aftahan@gmail.com

http://www.aftahan.org/

http://suldaan2007.blogspot.com/